کنتاکتور تابلو برق چیست و چه وظیفه ای دارد؟

کنتاکتور تابلو برق چیست و چه وظیفه ای دارد؟ این پرسشی است که بسیاری از مهندسان برق و علاقه‌ مندان به حوزه اتوماسیون صنعتی در ابتدای کار با آن روبه‌رو می‌شوند. کنتاکتور در واقع یک کلید مغناطیسی است که وظیفه اصلی آن قطع و وصل ایمن جریان برق در مدارهای قدرت و فرمان می‌باشد. این تجهیز به دلیل امکان کنترل از راه دور، سرعت بالا در عملکرد و ایمنی بیشتر نسبت به کلیدهای دستی، به یکی از پرکاربردترین اجزای تابلو برق‌های صنعتی و ساختمانی تبدیل شده است. در ادامه این نوشته از الکترو تابلو پرتو صنعت با ما همراه شوید تا جزئیات دقیقی در ارتباط با کنتاکتور تابلو برق صنعتی بخوانیم.

کنتاکتور چیست؟

کنتاکتور یک کلید الکترومغناطیسی است که با تحریک بوبین (سیم‌ پیچ) قادر به قطع یا وصل مدار می‌باشد. این وسیله برخلاف کلیدهای دستی که به دخالت مستقیم اپراتور نیاز دارند، می‌تواند به‌ صورت اتوماتیک و از راه دور مدار را کنترل کند. کنتاکتورها معمولاً دارای سه کنتاکت اصلی برای فازها و کنتاکت‌های فرعی (کمکی) برای مدار فرمان

هستند. این ترکیب امکان استفاده گسترده از کنتاکتور در اتوماسیون صنعتی، راه‌ اندازی موتورهای الکتریکی و سیستم‌های روشنایی را فراهم کرده است.

وظیفه کنتاکتور در تابلو برق چیست؟

کنتاکتور تابلو برق کارگاهی نقش‌های مختلفی بر عهده دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• قطع و وصل ایمن مدارهای قدرت
• محافظت از تجهیزات به کمک رله‌های حفاظتی در برابر اضافه‌بار و خطاها
• کنترل از راه دور برای راه‌اندازی یا توقف دستگاه‌ها
• افزایش ایمنی با جلوگیری از جرقه و تنش‌های الکتریکی
• امکان کنترل چندین بار الکتریکی از یک نقطه مرکزی

به‌ عبارت دیگر، اگر تابلو برق را یک سیستم فرماندهی بدانیم، کنتاکتور مانند دست راست آن است که وظیفه اجرای فرمان‌ها را بر عهده دارد.

کنتاکتور تابلو برق

نحوه عملکرد کنتاکتور تابلو برق چگونه است؟

کنتاکتور بر اساس اصل ساده میدان مغناطیسی کار می‌کند. در واقع می توانیم برای اطلاع از عملکرد به موارد زیر اشاره کنیم:

• با اعمال ولتاژ به بوبین، میدان مغناطیسی ایجاد می‌شود.
• این میدان هسته متحرک را به سمت هسته ثابت می‌کشد.
• حرکت هسته موجب بسته شدن کنتاکت‌ها و برقراری جریان در مدار می‌شود.
• در صورت قطع ولتاژ، فنر بازگشت هسته را به حالت اولیه بازمی‌گرداند و مدار قطع می‌شود.

نکته مهم این است که کنتاکتور برای قطع جریان‌های اتصال کوتاه طراحی نشده است. این وظیفه بر عهده کلیدهای اتوماتیک مانند MCCB یا کلید هوایی است.

مزایای استفاده از کنتاکتور چیست؟

اصلی ترین مزایای کنتاکتور تابلو برق صنعتی عبارتند از:

• ایمنی بیشتر نسبت به کلیدهای دستی
• عمر مکانیکی طولانی‌تر
• قابلیت کنترل اتوماتیک و از راه دور
• امکان طراحی مدار فرمان پیشرفته و انعطاف‌ پذیر
• قابلیت استفاده در جریان‌های بالا
• سرعت زیاد در قطع و وصل مدار

این ویژگی‌ها باعث شده‌اند کنتاکتور به‌ عنوان یک جزء جدایی‌ ناپذیر در تابلو برق‌ها و سیستم‌های صنعتی شناخته شود.

تفاوت کنتاکتور و رله در چیست؟

یکی از پرسش‌های رایج این است که کنتاکتور چه تفاوتی با رله دارد؟ررله‌ها معمولاً برای جریان‌ها و ولتاژهای کم طراحی می‌شوند. کنتاکتورها برای جریان‌های بالا و مدارهای قدرت مورد استفاده قرار می‌گیرند. رله‌ها بیشتر در مدارهای کنترلی و الکترونیکی استفاده می‌شوند، درحالی‌ که کنتاکتور کاربرد صنعتی و قدرتی دارد.

انواع کنتاکتور و کاربرد آن‌ها

کنتاکتورها بسته به نوع طراحی و توان تحمل، به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند. در جدول زیر یک نمای کلی و جامع از انواع کنتاکتور تابلو برق، ویژگی‌ها و کاربردهای آن‌ها آورده شده است:

اجزای اصلی کنتاکتور تابلو برق چیست؟

اصلی ترین اجزای کنتاکتور تابلو برق ستاره مثلث عبارتند از:

• بوبین یا سیم‌ پیچ (برای ایجاد میدان مغناطیسی)
• هسته ثابت و متحرک
• کنتاکت‌های اصلی و کمکی
• فنر بازگشت
• قاب و ترمینال‌ها

هر یک از این اجزا نقشی کلیدی در عملکرد مطمئن کنتاکتور دارند.

کنتاکتور تابلو برق

کنتاکتور کمکی چیست؟

در بسیاری از مدارها نیاز به کنتاکت‌های بیشتر وجود دارد. به همین دلیل از کنتاکتور تابلو برق کمکی استفاده می‌شود. این مدل دارای ویژگی های زیر است:

• توان تحمل جریان: حداکثر ۶ آمپر
• وظیفه: پشتیبانی از کنتاکتور اصلی در مدار فرمان
• کاربرد: افزایش تعداد تیغه‌های فرمان در تابلو برق و کنترل روشنایی

کاربردهای کنتاکتور در صنعت چیست؟

مهم ترین کاربردهای کنتاکتور تابلو برق شامل راه‌ اندازی و توقف موتورهای سه‌ فاز، سیستم‌های روشنایی صنعتی و شهری، بانک‌های خازنی برای اصلاح ضریب توان، سیستم‌های تهویه مطبوع، پمپ‌های صنعتی و خطوط تولید و ماشین‌ آلات سنگین می باشد.

کنتاکتور و صرفه‌ جویی در مصرف انرژی

یکی از مهم‌ترین وظایف کنتاکتور تابلو برق، کمک به مدیریت و بهینه‌ سازی مصرف انرژی است. به‌عنوان مثال در سیستم‌های روشنایی می‌توان با استفاده از کنتاکتور روشنایی را به‌ صورت برنامه‌ ریزی‌ شده خاموش یا روشن کرد. از روشن ماندن بی‌ دلیل چراغ‌ها جلوگیری نمود و در نهایت هزینه مصرف برق را کاهش داد.

کنتاکتور تابلو برق

سخن آخر

اکنون می‌دانیم که کنتاکتور تابلو برق چیست و چه وظیفه ای دارد؟ همچنین این تجهیز مهم‌ترین بخش تابلو برق در کنترل مدارهای قدرت و فرمان است. کنتاکتور با ویژگی‌هایی مانند کنترل از راه دور، سرعت بالا، ایمنی بیشتر و طول عمر زیاد، به انتخاب اول مهندسان و تکنسین‌های برق تبدیل شده است. همچنین دیدیم که شرکت الکترو تابلو پرتو صنعت با بیش از یک دهه تجربه، با ارائه خدمات تخصصی و بکارگیری تجهیزات بروز، توانسته نقش مهمی در توسعه صنعت برق کشور ایفا کند. پس اگر به دنبال افزایش ایمنی، بهره‌ وری و کاهش هزینه‌ها در پروژه‌های صنعتی هستید، انتخاب کنتاکتور مناسب در کنار تابلو برق‌های استاندارد می‌تواند بهترین راه‌حل باشد.