تابلو کنترل چیست؟ | انواع تابلوهای کنترلی

در دنیای امروز که اتوماسیون صنعتی نقش کلیدی در افزایش بهره‌ وری، کاهش خطا و ارتقاء ایمنی ایفا می‌کند، تابلو کنترل  به‌ عنوان مغز متفکر خطوط تولید و سیستم‌های ماشینی شناخته می‌شود. این تابلوها نه‌ تنها در صنایع سنگین بلکه در سیستم‌های ساختمانی، کشاورزی، تصفیه‌ خانه‌ها و سیستم‌های تهویه مطبوع نیز کاربرد گسترده دارند. در این مقاله، ضمن بررسی جامع مفهوم تابلو کنترل و انواع تابلوهای کنترلی، با ساختار و اجزای آن آشنا می‌شویم و در ادامه به معرفی یکی از شرکت‌های معتبر و فعال در این زمینه یعنی شرکت الکترو تابلو پرتو صنعت می‌پردازیم که در طراحی، ساخت و اجرای تابلوهای کنترلی و انواع تابلو برق صنعتی در تهران و سراسر کشور پیشرو است.

تابلو کنترل چیست؟

تابلو کنترل مجموعه‌ای از تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی است که به منظور کنترل، هدایت و مانیتورینگ فرآیندهای صنعتی در یک بدنه‌ فلزی تعبیه شده‌اند. این تابلوها داده‌های دریافتی از سنسورها یا اپراتور را پردازش کرده، بر اساس برنامه‌ ریزی‌های انجام شده، دستورات کنترلی صادر کرده و از طریق اجزای مختلف، فرآیند مورد نظر را اجرا می‌کنند. خروجی‌های این پردازش‌ها می‌تواند به صورت آنالوگ (مانند جریان یا ولتاژ پیوسته) یا دیجیتال (روشن/خاموش یا صفر/یک) باشد. تابلوهای کنترلی جدید، با استفاده از PLC و HMI، جایگزین سیستم‌های سنتی رله‌ ای شده‌اند که محدودیت سیم‌ کشی، نگهداری سخت و کارایی پایین‌ تری داشتند. نقشه تابلو کنترل به صورت دیاگرام استاندارد سیم‌ کشی رسم می‌شود که در آن تمام تجهیزات و ارتباط آن‌ها با علائم بین‌ المللی مشخص شده‌اند. برای خواندن صحیح نقشه تابلو کنترل:

• از سمت چپ به راست و بالا به پایین مطالعه کنید.
• به شماره‌ گذاری ستون‌ها و صفحات توجه ویژه داشته باشید.
• علائم بین‌ المللی اجزای الکتریکی مانند PLC، MCB، CT، VFD و… را بشناسید.

این نقشه‌ها برای طراحی، ساخت، تعمیر و توسعه سیستم‌های کنترلی بسیار حیاتی هستند.

تابلو کنترل

اجزای تابلو کنترل

تابلو های کنترل معمولاً از دو بخش اصلی تشکیل می‌شوند:

اجزای مدار قدرت

این قسمت وظیفه تأمین و کنترل توان الکتریکی لازم برای تجهیزات مانند موتور، پمپ، فن، کمپرسور و… را بر عهده دارد. مهم‌ترین اجزای مدار قدرت عبارتند از:

• کلیدهای حفاظتی: شامل کلید مینیاتوری، کلید اتوماتیک کمپکت، بریکرها و… برای محافظت در برابر اتصال کوتاه و اضافه بار.
• کنتاکتورها: برای قطع و وصل توان الکتریکی مدار قدرت و راه‌ اندازی موتور.
• سافت استارتر: کاهش جریان راه‌ اندازی و جلوگیری از شوک به موتور در زمان روشن شدن.
• درایو VFD (اینورتر): کنترل سرعت و گشتاور موتورهای AC و بهینه‌ سازی مصرف انرژی.
• ترانس جریان (CT): برای اندازه‌ گیری جریان بالا و ایجاد ایزولاسیون بین مدار قدرت و فرمان.
• منبع تغذیه: تبدیل ولتاژ ورودی به ولتاژ مناسب برای تجهیزات فرمان مانند
• بلوک توزیع توان: برای تقسیم توان به بخش‌های مختلف تابلو.
• سکسیونر یا کلید ایزولاتور: برای ایزولاسیون کامل مدار هنگام تعمیر و نگهداری.

اجزای مدار فرمان در تابلو کنترل

در این بخش دستورات صادر شده از کنترلرها اجرا می‌شود. مهم‌ترین اجزای مدار فرمان عبارتند از:

• PLC (Programmable Logic Controller): رایانه صنعتی قابل برنامه‌ ریزی که وظیفه اصلی پردازش فرمان‌ها را بر عهده دارد.
• HMI (Human Machine Interface): رابط گرافیکی بین اپراتور و سیستم برای مشاهده و ارسال اطلاعات.
• ماژول‌های I/O: ارتباط بین PLC و تجهیزات کنترلی.
• رله‌های کنترلی و MCR: جهت اجرای فرمان‌ها و قطع اضطراری مدار در شرایط خاص.
• شستی‌ها و پوش‌ باتن‌ها: برای کنترل دستی آغاز یا توقف فرآیندها.
• کلیدهای مینیاتوری تک‌ فاز: محافظت از تجهیزات حساس مانند PLC و
• سوئیچ‌های شبکه اترنت: برای ارتباط شبکه‌ ای میان تجهیزات هوشمند.

تابلو کنترل

 ساختار بدنه تابلو کنترل

بدنه تابلو کنترل معمولاً از جنس ورق گالوانیزه، فولاد روغنی یا استیل ضدزنگ ساخته می‌شود که بسته به محل نصب، ممکن است دارای درجه حفاظت IP بالا باشد. درون تابلو توسط شینه‌ها، ترمینال‌ها، نگهدارنده‌ها و کابل‌ کشی مناسب مرتب‌ سازی شده است تا هم ایمنی تضمین شود و هم عملیات تعمیر و نگهداری به‌ راحتی انجام پذیرد. با اطلاع از راهنمای نگهداری از تابلو برق صنعتی و تابلو کنترل می توانید به راحتی از تمامی اجزا مراقبت کنید.

سایر محصولات : نصب و راه اندازی تابلو برق چنج اور تهران

انواع تابلوهای کنترلی

با توجه به نوع کاربرد، تجهیزات مورد استفاده و ساختار فرآیند، تابلوهای کنترل در دسته‌های مختلفی قرار می‌گیرند:

تابلو کنترل خط تولید

برای کنترل خطوط مونتاژ و تولید پیوسته در صنایع غذایی، خودرو، داروسازی و غیره کاربرد دارند. از PLCهای قوی و سیستم‌های مانیتورینگ پیشرفته استفاده می‌کنند.

تابلو کنترل پمپ

برای مدیریت عملکرد پمپ‌ها در سیستم‌های آبرسانی، کشاورزی، ساختمان‌ها، آتش‌ نشانی و… استفاده می‌شود. شامل سافت استارتر، ترموستات و سنسورهای سطح و فشار است.

 تابلو کنترل موتور (MCC)

برای راه‌ اندازی، توقف، کنترل سرعت و حفاظت از انواع موتورهای الکتریکی مورد استفاده در صنایع، پالایشگاه‌ها و معادن به‌ کار می‌رود.

تابلو کنترل روشنایی

برای کنترل روشنایی محوطه‌ها، سالن‌ها، پارکینگ‌ها و خیابان‌ها طراحی شده و دارای تایمرها، فتوسل‌ها و برنامه‌ ریزی خودکار هستند.

تابلو کنترل هوشمند یا BMS

در ساختمان‌های هوشمند برای مدیریت روشنایی، تهویه، آسانسور، اعلام و اطفای حریق، امنیت و مصرف انرژی استفاده می‌شود. کاملاً دیجیتالی و تحت شبکه هستند.

 تابلو کنترل دما

در صنایع غذایی، سردخانه‌ ها و اتاق‌ های کنترل، برای مدیریت سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی به‌ کار می‌رود. از سنسورهای دما، ترموستات و PLC استفاده می‌کند.

تابلو کنترل کشاورزی و آبیاری

جهت خودکارسازی آبیاری زمین‌های زراعی، باغ‌ها و گلخانه‌ها استفاده می‌شود. قابلیت زمان‌ بندی، اتصال به سنسور رطوبت خاک و کنترل از راه دور را دارد.

تابلو کنترل

مزایا و کاربردهای تابلو کنترل

تابلو کنترل بسته به نوع طراحی و تجهیزات به‌ کاررفته، در زمینه‌های مختلفی از صنعت استفاده می‌شود، از جمله می توان به کارخانه‌های صنایع غذایی و نوشیدنی، صنایع دام و طیور، سیستم‌های آبیاری و گلخانه‌ای، پالایشگاه‌های نفت و گاز، نیروگاه‌ها و تصفیه‌ خانه‌ها، معادن زغال‌ سنگ و فلزات، کارخانه‌های سیمان و فولاد، صنایع نساجی، بسته‌ بندی و خودروسازی و ساختمان‌های تجاری، مسکونی و هوشمند اشاره کرد.

سایر محصولات : ساخت تابلو برق صنعتی سه فاز در تهران

علاوه بر آن لازم است اشاره کینم که استفاده از تابلو کنترل در فرآیندهای صنعتی مزایای چشم‌ گیری دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• دقت و سرعت بالا در اجرای فرامین
• کاهش خطاهای انسانی
• قابلیت برنامه‌ ریزی منطقی و دقیق
• سهولت در مانیتورینگ و کنترل از راه دور
• صرفه‌ جویی در مصرف انرژی و بهینه‌ سازی عملکرد
• امکان توسعه و ارتقاء سیستم بدون تغییر سخت‌ افزار
• تشخیص سریع عیوب و کاهش زمان خاموشی خط
• سازگاری با کامپیوترهای صنعتی و شبکه‌های مدرن
• افزایش بهره‌ وری و کاهش هزینه‌های عملیاتی

توجه داشته باشید که یکی از فعال‌ترین و تخصصی‌ترین شرکت‌ها در زمینه طراحی و ساخت تابلو های برق اتوماسیون صنعتی و کنترلی، شرکت الکترو تابلو پرتو صنعت است. این شرکت با بیش از ۱۵ سال سابقه، ارائه‌ دهنده‌ خدمات کامل در حوزه برق صنعتی، اتوماسیون و تابلو های کنترلی در سراسر کشور به‌ ویژه تهران و شهرهای اطراف است.

سخن آخر

تابلو های کنترلی بخش جدایی‌ ناپذیر از فرآیندهای مدرن صنعتی، ساختمانی و کشاورزی هستند. شناخت انواع تابلو کنترل و کارکرد هر یک، به مهندسین و کارفرمایان کمک می‌کند تا سیستمی ایمن، دقیق، هوشمند و توسعه‌ پذیر را برای پروژه‌های خود انتخاب کنند. برای طراحی و اجرای اصولی تابلو کنترل، انتخاب یک شرکت معتبر مانند الکترو تابلو پرتو صنعت می‌تواند تضمین‌ کننده عملکرد پایدار و دقیق سیستم باشد. این شرکت با تجربه، دانش فنی و استفاده از تجهیزات به‌ روز، آماده ارائه خدمات حرفه‌ ای در حوزه‌ تابلو برق و کنترل به کلیه صنایع و پروژه‌ها در سطح کشور است.